Geçtiğimiz ay şirket içi eğitim kapsamında, yazılımcılar tarafından pek rağbet görmeyen buna karşılık benim iyiki katılmışım dediğim “Sürekli İyileştirme” konulu aldığım eğitime değinmek istiyorum. Yerleşik önyargı ile işletme yönetimi ile ilgili Japon bilimadamlarının geliştirdiği yöntemlerin yazılım organizasyonları ile bağlantısını kurmak biraz zor olabilir. İTÜ öğretim üyelerinden Yar.Doç.Dr. Ufuk Cebeci bu konuda sahadaki çalışmalarından örnekler verdikçe, “Kaizen” yöntemlerinin bizlere hiç uzak olmadıkları gördüm.

Kai + Zen = Sürekli İyileştirme

Japonca kökenli kai ve zen kelimelerinin birleşimi sürekli iyileştirme anlamına yakın bir anlam kazanmaktadır. Öğrendiğim birkaç ilginç Japonca kelime daha örnek vermek istiyorum. “Muda”nın dilimizdeki anlamı israf. Japonların hiç sevmedikleri bir kelimeymiş. Kesinlikle ürünlerin stoklanması mantığına karşı çıkıyorlar ve stokları tamamen muda olarak görüyorlar. Bu yaklaşımda önemli olan, ihtiyaç olduğu kadarını zamanında müşteriye teslim edebilmek. Aslında buna yazılım organizasyonları içerisinde katılmamak mümkün değil. Modern yazılım geliştirmede de savunulduğu üzere tasarımların gerekler göz önüne alınarak yapılması, gereksiz veya muda olabilecek kodlamaların yapılmaması mantığı demek her alanda geçerliymiş. Kaizen ile “Poka Yoke”ye ulaşmayı hedefliyorlar.

Tercümesi, sürekli iyileştirme yaparak “sıfır hataya” ulaşabileceklerini düşünüyorlar. Temel amaçları da bu, her alanda bu doğrultuda çalışlıyorlar. Bu yaklaşımda eminim ki size hiç yabancı gelmemiştir. Yazılım organizasyonlarının hedeflerinden bir tanesi “hatasız ürün”dür. Bu amaçladır ki, geliştirme süreci içerisindeki kalite ve değerlendirme çalışmalarının ağırlığı.

5 S Yöntemi…

Bilim adamlarının her türlü işletmeye başarıyla uygulanabileceğini düşündüğü, başarıldığı takdirde firma için iyi bir reklam olarak görülebilen ve sıfır hata elde etmenin sırrı olarak kabul edilen “5S yöntemi”ni acaba bizler nasıl uygulayabiliriz?

5S Japonca “S” harfi ile başlayan beş kelimeden oluşmaktadır. Bu kelimelerin Türkçe karşılıkları zamanla tanımlanmıştır. Bunlar; Seiri (Sınıflandırma / Ayıklama), Seiton (Düzenleme / Yerleştirme), Seiso (Temizlik), Seiketsu (Standartlaştırma) ve Shitsuke (Disiplin). Hızlı bakışta görüleceği gibi 5S’in temeli disiplinli ve düzenli çalışmaya dayanmaktadır. Bu yaklaşım ile verimi yüksek işgücüne ve kaliteli son ürüne ulaşılabileceği düşünülmektedir. Gelin 5S yöntemini bir yazılımcı olarak kendimizde uygulayalım. Bu yöntem yazılım organizasyonlarına belki yabancı kalabilir, daha çok üretim işletmelerinde ve fabrikalarda uygulandığını belirtmiştim. Bizim 5S’i gerçekleştireceğimiz özel çalışma ortamımız bilgisayarımızdaki proje dizinimiz olacak.

Seiri yani “sınıflandırma” ile başlayalım. İlk maddede amaç gerekli gereksiz ayırımı yapmak ve gereksinim duymadıklarımızdan kurtulmamızı sağlamaktır. Bu nedenle proje alt dizinlerinde ne var ne yok gözden geçirip, şu an işime yaramadığını düşündüğüm dosyaların hepsini “Yedek” dizinine kopyaladım. 2nci S işlemi ise Seiton yani “düzenleme”. Amaç, projede gereksinim duyduklarıma en hızlı ve kolay şekilde ulaşmamı sağlayacak altyapıyı kurmak. Bende proje dizinimdeki alt dizinleri yeniden adlandırarak düzenledim. Artık kaynak kod, dokuman, yedek ve versiyonlar diye dizinlerim var. Dokuman dizinini ayrıca sunum, makale ve diğer diye 3 alt dizine ayırdım. 5S’in 3üncü maddesi Seiso yani “temizlik”. Amaç ise yabancı maddeleri sürekli kontrol ederek yok etme ve temiz bir çalışma ortamı. Yedek dizinine kopyaladığım dosyalardan ilerde de hiç işime yaramayacağını düşündüklerimi silerek “Çöp Kutusu”na gönderdim. Bir sonraki işlem Seiketsu yani “standartlaştırma”da ise önceki işlemler sonucu elde ettiğim bu dizin yapısını diğer projelerimede yansıtarak, bu yapıyı standart yazılım geliştirme ortamı olarak kabul ettim. 5S yönteminin son aşaması olan Shitsuke yani “disiplin” ise bence 5S yöntemini hedeflenen başarıya götüren adıma sahip. İlk dört maddedeki işlemleri disiplinli olarak uygulamaya devam ederek, sürekli iyileştirme yapabilenin altyapısı oluşturuyor. 5S bir kere uygulanıp bitecek bir yaklaşım değildir, başarısı için devamlılık esastır.

Gayet basit ve yaygın…

Böylelikle ilk 5S deneyimimi kazanmış oldum. Sizler bu çalışmaya bakıp biz zaten bunları yapıyoruz diyebiliyorsanız ne mutlu size. Fakat benim burda vurgulamak istediğim 5S’te temel olan, bu işlemlerin disiplinli bir şekilde devamlılığını sağlayabilmektir. Bunu unutmamak lazım. Bizim uygulamamız her yazılımcının yaptığı çok basit ve yaygın bir 5S örneği oldu. Bu yaklaşım üzerinde kafa yorarsak eminim ki bizim organizasyonlarımızda daha geniş uygulama alanlarını rahatlıkla bulabiliriz. Yeri gelmiş iken belirtmeden geçemeyeceğim, bizim en büyük hatalarımızdan biri uyguladığımız yaklaşımların sistematik olmaması yani süreklilik ve disiplin yönlerinden eksiklikleri içermesidir.

Yazılım organizyonlarında bu alandaki çalışmaların artarak devam etmesi dileklerimle…